Pamięć zaklęta w rolce kliszy

Kilka, kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt tysięcy zdjęć. Tak wygląda pamięć po Jadwidze Girsie-Zimny, fotografce, instruktorce i nauczycielce fotografii Słupskiego Ośrodka Kultury. Jej wybrane zdjęcia, które powstawały na negatywach, można było oglądać do niedawna przed Miejską Biblioteką Publiczną. Większość jej prac będzie za chwilę dostępna w Bałtyckiej Bibliotece Cyfrowej.

Ta plenerowa wystawa zorganizowana przez Słupski Ośrodek Kultury i Miejską Bibliotekę Publiczną im. Marii Dąbrowskiej w Słupsku nosi nazwę: „Ważne dla Niej, ważne dla nas – opowieści o naszym mieście. Archiwum fotograficzne SOK Jadwigi Girsa-Zimny”.

– Przeglądając jej zasoby fotograficzne, widzimy, że wszystko dla niej było ważne. My teraz powinniśmy usystematyzować jej fotografie i pokazać piękno tamtych zdarzeń, kulturalnych spotkań, dzięki jej fotografii możemy wejść w tamtą historię i dotknąć magii PRL-u – mówi Katarzyna Laskus-Stwora, fotografka. – Z całym zespołem jesteśmy na etapie przefotografowywania zasobów Jadzi Girsy-Zimny. To trudna praca fizyczna, bo stoimy przy urządzeniach i to nas wyczerpuje, ale to też niesamowita podróż dla pasjonatów i miłośników kultury słupskiej. Mając przyjemność obrabiania jej negatywów, odnajdywałam tam swoje konteksty i było to magiczne i lekkie. Znałam większość osób, które pojawiały się na tych zdjęciach. To stworzyło moją osobistą narrację, dzięki której praca nad tak olbrzymim zasobem była dla mnie przyjemniejsza i łatwiejsza.

Jadwiga Girsa-Zimny to postać związana z Słupskiem od zawsze, a słupskimi instytucjami kultury od lat 70. Odeszła od nas za wcześnie we wrześniu 2023 roku. Pozostawiła po sobie setki negatywów. Aby zachować pamięć o niej i jej pracy, postanowiono zdjęcia robione analogowo zeskanować i pokazać wszystkim, którzy pasjonują się fotografią oraz historią miasta.

– Nie mogliśmy się z tym pogodzić, jeszcze w dniu pogrzebu spotkaliśmy się w Cepelinie, żeby rozmawiać o tym, że trzeba koniecznie zachować dziedzictwo, które Jadwiga Girsa-Zimny zostawiła w Słupsku – mówi Jolanta Krawczykiewicz, dyrektor Słupskiego Ośrodka Kultury. – I udało nam się zdobyć dofinansowanie. Na czele programu, projektu, pomysłu stała Kasia Laskus, uczennica Jadwigi Girsy-Zimny, ale dziś już wykładowczyni Uniwersytetu Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, zajmująca się fotografią profesjonalnie. Projekt, który uzyskał uznanie w funduszu KPO, został zrealizowany w Słupskim Ośrodku Kultury, gdyż z tą instytucją Jadwiga Girsa była związana od lat 70. Najpierw był to Miejski Ośrodek Kultury, później Wojewódzki Ośrodek Kultury i na końcu Słupski Ośrodek Kultury.

– Nie mogę powiedzieć, że jestem wychowankiem Jadzi – mówi Waldemar Michorzewski, fotografik i fotoreporter. – Ponieważ gdzieś tam równolegle pogłębiałem wiedzę fotograficzną, nigdy nie było mi też dane jako młodzieniec czy dziecko uczestniczyć w zajęciach, które organizowała Jadzia. Spotkaliśmy się około 2010 roku i okazało się, że wielokrotnie się mijaliśmy, wielokrotnie robiliśmy bardzo podobne rzeczy, ale od 2010 roku było nam dane bardzo często współpracować przy organizacji wystaw czy projektów edukacyjnych. Była to bardzo, bardzo ciepła osoba, która miała świetny kontakt z młodzieżą, i myślę, że długo chyba nie będziemy mieli godnego następcy.

– Jadzia absolutnie, mógłbym z całą stanowczością powiedzieć, że mnie jakby fotograficznie ukształtowała. Dała mi podstawy. Dała mi niesamowity fundament, który później już rozwijałem w zupełnie innym kierunku, niż mi pokazywała to Jadzia – opowiada Michał Giedrojć, twórca cyfrowy i artysta fotografik. – Czyli już to,co pokazywałem, było zupełnie inaczej przefiltrowane przez moją osobę, przez moją wrażliwość, przez moją osobowość. Ale fundamenty, to, co najważniejsze, dała mi Jadzia. Ja u Jadzi w pracowni tak naprawdę czułem się jak w domu. I ciężko mnie było wygonić z ciemni fotograficznej. I to jest taka ważna i istotna też rzecz pod kątem twórczości, że wychowałem się na tradycji analogowej, na tradycji fotograficznej starej szkoły. Czyli wiem, co to jest powiększalnik. Wiem, jak się wywołuje filmy, jak się je powiększa, jak się robi odbitki. A teraz tworzę już tylko cyfrowo tak naprawdę. Ale ta podbudowa dała mi ogromną możliwość właśnie takiej pracy, spełnienia i wiedzy o tym, co robię. Czyli mój przekaz nie jest tylko cyfrowy, ale również podbudowany fotograficznie. Czyli z tymi korzeniami, które dała mi Jadzia, budowałem cały czas swoją twórczość, ale już cyfrową, a nie analogową. Patrzymy teraz na zdjęcia analogowe. Dzisiaj brakuje mi wśród ludzi świadomości, że tak można. Żyjemy w świecie cyfrowym, w którym wykonujemy dziesiątki selfiaczków, dziesiątki zdjęć krajobrazu, panoramy i nie myślimy o tym, jak to zdjęcie ma być wykonane.Fotografia analogowa uczyła nas, uczy nas do tej pory, bo nie możemy powiedzieć, że jej już nie ma, tylko jest w troszeczkę mniejszym stopniu popularna, ale uczy nas świadomości robienia zdjęcia, tak? Świadomości ważności ujęcia, ważności jednej klatki, ważności danej sceny, ważności, tak jak to też mówił Henri Cartier-Bresson, decydującego momentu.

Jadwiga Girsa-Zimny
Zmarła we wrześniu 2023 roku w wieku niespełna 67 lat. Jako instruktorka Miejskiego Ośrodka Kultury i Słupskiego Ośrodka Kultury od 1977 roku wychowała kilka pokoleń fotografów i fotografików. Prowadzona przez nią Pracownia Fotografii Cyfrowej i Analogowej była dla młodych uczestników zajęć drugim domem, w którym uwielbiali przebywać i realizować się twórczo. Zorganizowała swoim podopiecznym niezliczoną liczbę wystaw, a także cykliczne warsztaty fotograficzne we współpracy z wieloma partnerami (m.in. z Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku), jak również dokumentowała działalność SOK-u i życie miasta przez ponad cztery dekady.

Zdjęcia: SOK